31 اکتبر 2019 - 08:10

ملاقات با فرزند

حق ملاقات با فرزند توسط والدین

طبق ماده 1174 قانون مدنی ، در صورتی که به علت طلاق یا به هر جهت دیگر ، پدر و مادر طفل در یک منزل سکونت نداشته باشند ، هر یک از آنها که طفل تحت حضانت او نمی باشد ، حق ملاقات با فرزند خود را دارد . تعیین زمان و مکان ملاقات و سایر جزئیات مربوط به آن ، در صورت اختلاف بین آنها با دادگاه است .

ملاقات با فرزند ، حق فطری پدر و مادر و فرزند است و ممانعت از این حق ، صدمات روحی و معنوی فراوانی را به والدین و فرزند وارد می کند . از این جهت ، با این که ملاقات طفل با دیگران یا معاشرت وی با آنها با توجه به سن و وضع جسمی و روحی طفل باید کنترل شود ، نمی توان کودک را از ملاقات با اقوام و نزدیکان وی محروم کرد ، مخصوصاً پدر یا مادری که نگهداری طفل را بر عهده ندارند نباید از ملاقات با فزند ممنوع گردد .

هر چند قانون مدنی ایران حق ملاقات را برای پدر و مادر شناخته است ولی این حق منحصر به پدر و مادر نیست و اجداد پدری و مادری نیز نباید از این حق محروم گردند و حتی در هر مورد که دادگاه ملاقات طفل با سایر خویشان مثل برادران و خواهران را ضروری یا مفید تشخیص دهد ، می تواند در این زمینه رأی مقتضی صادر کند .

در فقه امامیه نیز به موضوع ملاقات طفل با در نظر گرفتن آثار روحی و عاطفی آن ، توجه شده و بعضی از فقهاء به حق ملاقات تصریح کرده اند و در این خصوص می توان به حرمت قطع رحم و اضرار و آیاتی که به احسان به پدر و مادر و خویشان امر کرده از جمله آیه 40 سوره نساء استناد کرد .

ماده 40 قانون حمایت خانواده در زمینه ملاقات و حضانت طفل ، چنین مقرر داشته : هر گاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات ، حضانت ، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل ، بر خلاف مصلحت او است یا در صورتی که مسئول حضانت ، از انجام تکالیف مقرر خودداری کند یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت ، با اشخاص ذی حق شود ، می تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخصی ناظر با پیش بینی حدود نظارت وی ، با رعایت مصلحت طفل ، تصمیم مقتضی اتخاذ کند .

هر گاه دادگاه تشخیص دهد یکی از تخلفات این ماده ، بر خلاف مصلحت کودک اتفاق افتاده است ، باید تصمیم شایسته در جهت حمایت از منافع طفل ، اتخاذ کند که این تصمیم ممکن است سلب حق حضانت از کسی باشد که حضانت و نگهداری کودک را بر عهده دارد .

در این صورت ، دادگاه ضمن سلب حق حضانت ، باید امر حضانت طفل را به شخص دیگری اعم از پدر یا مادر و یا فرد دیگری واگذار کند و گاهی ممکن است دادگاه مصلحت بداند به جای سلب حق حضانت از کسی که عهده دار حضانت است ، برای نظارت بر اعمال و رفتار او در این زمینه ، فردی را به عنوان ناظر تعیین کند و دادگاه بنا بر گزارش ناظر ، پس از بررسی موضوع تصمیم شایسته اتخاذ خواهد کرد . تعیین ناظر در راستای مصلحت و حمایت از کودک می باشد .

مختصر حقوق خانواده / دکتر صفائی و امامی

گزیده هائی از چکیده آراء قضائی در خصوص ملاقات با فرزند

1-تأثیر بلوغ بر حق ملاقات با فرزند

با توجه به آنکه شخص با بلوغ اهلیت استیفای کلیه حقوق خود به‌استثناء حقوق مالی را می‌یابد دعوای ملاقات با فرد بالغ فاقد وجاهت قانونی است.

2-دعوای ملاقات با فرزند بالغ غیر رشید

حق ملاقات والدین و سایر اقربا مختص به اطفال بوده و دعوای ملاقات فرزند بالغ هرچند که غیر رشید نیز باشد، وجاهت قانونی ندارد.

3-اعتبار امر مختومه در دعوای ملاقات با فرزند

دعوای ملاقات فرزند، با توجه به متغیر بودن شرایط زمان و مکان ملاقات و وضعیت والدین، امری حادث بوده و فاقد اعتبار امر مختومه است.

مستندات : بند 6 ماده 84 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی

4-حق ملاقات با فرزند برای غیر از والدین

حق ملاقات با طفل در صورت غیبت یا فوت پدر یا مادر برای سایر اقربا وجود داشته و آن‌ها حق ملاقات طفل را دارند.

5-حق اقارب بر ملاقات طفل تحت حضانت والدین

اقارب ازجمله پدربزرگ و مادربزرگ، حق ملاقات با طفل تحت حضانت والدین را دارند و می‌توانند از دادگاه تقاضای ملاقات نوه خود را نمایند.

مستندات : ماده 12 قانون حمایت خانواده مصوب 1353 ـ ماده 29 قانون حمایت خانواده مصوب 1391

6-مرجع رسیدگی به دعوای افزایش مدت زمان ملاقات با فرزند مشترک

رسیدگی به دعوای افزایش مدت زمان ملاقات فرزند مشترک، در صلاحیت دادگاه صادرکننده رأی بدوی است و تغییر بعدی اقامتگاه خوانده، نافی صلاحیت این دادگاه نیست.

مستندات : تبصره ماده 19 قانون حمایت خانواده

7-خودداری از استرداد طفل مشترک توسط یکی از والدین در دوران ملاقات با فرزند

اگر بعد از طلاق، والدی که صرفاً حق ملاقات طفل را دارد، از استرداد طفل مشترک خودداری کند مرتکب بزه خودداری از استرداد طفل مشترک شده است.

پژوهشگاه قوه قضائیه

سایر دعاوی خانوادگی

طـلاق به درخواست زوجه